କାଳିଆର ରଥଯାତ୍ରା - ଓଡ଼ିଆର ଜୟଯାତ୍ରା

ହାଇଦ୍ରାବାଦ । 03 ଜୁଲାଇ 2011 ରବିବାର । ଦିନ, ବାର, ସ୍ଥାନ.. ସବୁ କିଛି ମନେ ଅଛି । କିଛି ଅନୁଭୁତି ଅଭୁଲା ହୋଇ ରହି ଯାଇଥାଏ ଚିରଦିନ ପାଇଁ । ସମୟର ଆସ୍ତରଣ କେବେ ବି ତାକୁ କରି ପାରେନା ଧୂସରିତ ।

ମାତ୍ର କିଛି ଦିନ ପୁର୍ବରୁ ଆସିଥାଏ ହାଇଦ୍ରାବାଦ । ନୁଆ ସହର.. ଅଲଗା ଭାଷା, ଚଳଣି ଓ ସଂସ୍କୃତି । ଭାରି ଖାପଛଡା ଲାଗୁଥାଏ । ମନେ ପଡୁଥାଏ ନିଜ ରାଜ୍ୟ, ଲୋକ, ଭାଷା..ସବୁକିଛି । ଏମିତି ଏକ ମାନସିକ ଅବସ୍ଥା ଭିତରେ ଦିନେ ଶୁଣିଲି ହାଇଦ୍ରାବାଦର ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିର ଓ ଆସନ୍ତା ରଥଯାତ୍ରା ବାବଦରେ ।

ଜୁଲାଇ ମାସର ମେଘାଛନ୍ନ ଆକାଶ । ସକାଳୁ ଅସରାଏ ବର୍ଷା ହୋଇ ଗଲାଣି । କୋଣ୍ଡାପୁରରୁ ବସ୍ ରେ ବସିଲୁ । ଜଗନ୍ନାଥ ଟେମ୍ପଲ, ରୋଡ୍ ନମ୍ବର 12, ବନଜାରା ହିଲସ୍.. ଘୋଷିଥିଲା ପରି ଗାଇଗଲୁ କଣ୍ଡକ୍ଟରକୁ ଟିକେଟ ପାଇଁ ପଇସା ଦେଲା ବେଳେ । ମନ ଭିତରେ ଉତ୍କଣ୍ଠା.. କେମିତି ହୋଇଥିବ ସେ ମନ୍ଦିର, ପରିବେଶ । ଠିକ୍ ସମୟ ଭିତରେ ଆମେ ପହଞ୍ଚି ପାରିବୁ ତ! ରଥଟଣା କଣ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ଯାଇଥିବ! ଏମିତି କେତେ କଣ । ଝରକା ସେପାଖରେ ସହରର ଦୋକାନ ବଜାର । ସହରଟି ଉଠାଣି ଗଡାଣିରେ ଭରପୁର । ଗୁଡାଏ ଛୋଟ ବଡ ପାହାଡ ଉପରେ ବୋଧେ ଗଢି ଉଠିଛି ଏ ସହରଟି । ଦୁଇ କଡ ସାରା ଅନେକ ଗଛ ଓ ଭାରି ସଫା ସୁତୁରା ରାସ୍ତା । ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଭଲ ଲାଗିଲା ସହରଟି ।

ବସ୍ ପହଞ୍ଚିଲା ରୋଡ୍ ନମ୍ବର 12 ରେ । ଟିକେ ଆଗକୁ ଚାଲି ଚାଲି ଯିବା ଭିତରେ ଶୁଣାଗଲା କୋଳାହଳ । ଗଛ ଭିତରୁ ଦେଖାଗଲା ଏକ ମନ୍ଦିରର ଚୂଡ଼ା । ଆଉ ନାଲି ହଳଦୀ ରଙ୍ଗର ଫରଫର ହୋଇ ଉଡୁଥିବା ପତାକା ।

ଘଣ୍ଟ, ମୃଦଙ୍ଗ, ଖୋଳର ତାଳରେ ଚାଲୁଥାନ୍ତି ତିନି ରଥ । ରାସ୍ତାର ପ୍ରତି ବିଜୁଳି ଖୁଣ୍ଟରେ ଲାଗିଥାଏ ଗୋଟେ ଗୋଟେ ମାଇକ୍ । ଭାସି ଆସୁଥାଏ ଭିକାରୀ ବଳଙ୍କ ସ୍ୱର:
"ହରିବୋଲ ସଙ୍ଗେ ହୁଳହୁଳି
ଦିଅ ହୋ ଭକତେ,
ରଥ ଯାଉ ଗଡି.. ଭିଡ ତା ଦଉଡି
କାଳିଆ ଗୁଣ୍ଡିଚା ଯାତେ"
ଶହ ଶହ ଭକ୍ତଙ୍କ ଗହଣରେ ଚାଲିଥାଏ ତିନି ରଥ । ଆକାଶରୁ ଝରୁଥାଏ ଝିପିଝିପି ବର୍ଷା । ଆର ପଟ ରାସ୍ତାରେ ଯିବା ଆସିବା କରୁଥିବା ଯାନବାହାନ ଭିତରୁ ଲୋକମାନେ ବିସ୍ମିତ ହୋଇ ଦେଖୁଥାନ୍ତି ଏ ଦୃଶ୍ୟ । ମଝିରେ ମଝିରେ ଭକ୍ତଙ୍କ ଭିତରୁ  ଉଠୁଥାଏ 'ଜୟ ଜଗନ୍ନାଥ', 'ହରିବୋଲ' ର ଲହର ।

                                    *****

ଆମେ ସବୁବେଳେ ଅଭିଯୋଗ କରୁ ଓଡିଆଙ୍କ ସ୍ବାଭିମାନକୁ ନେଇ । ଓଡିଆମାନେ ବାହାରେ ନିଜକୁ ଓଡିଆ ବୋଲି କହିବାକୁ ଲାଜ କରନ୍ତି । ଓଡିଆ ଭାଷା, ସଂସ୍କୃତିକୁ ନେଇ ସେ ଗର୍ବ ଓଡିଆଙ୍କର ନାହିଁ । କେତେକାଂଶରେ ସତ ମଧ୍ୟ ଏ ଅଭିଯୋଗ । କିନ୍ତୁ ଯୋଉ ଜାତିର ଆରାଧ୍ୟ ଦେବତା ନିଜେ ଜଗନ୍ନାଥ, ସେଠି ଏମିତି ସନ୍ଦେହ ଅମୂଳକ । ରାଜ୍ୟ ବାହାରର ଯେକୌଣସି ସହରକୁ ଯାଅ, ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରଟେ ନିଶ୍ଚୟ ଥିବ । ଦିଲ୍ଲୀ, କଲିକତା, ବମ୍ବେ, ଚେନ୍ନାଇ, ବାଙ୍ଗାଲୋର, ହାଇଦ୍ରାବାଦ.. ଓଡିଆଙ୍କ ପରିଚୟ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ବିନା ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ।

ପ୍ରଥମ ଦିନ ମୋ ପରିଚୟ ଆମ ଟିମ୍ କୁ  ଦେଲାବେଳେ ମୋ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ ମ୍ୟାନେଜର ମୁକୁନ୍ଦ କହିଲେ, "ଏ ହେଉଛି ଆମ ନୁଆ ଟିମ୍ ମେଟ୍ ଯିଏ କାଲକାତାରୁ ଆସିଛନ୍ତି ।"
ମୁଁ କହିଲି, "କାଲକାତାରୁ ଆସିଛି, କିନ୍ତୁ ମୋ ଘର ଓଡିଶା ।"
ମୁକୁନ୍ଦଙ୍କର ପ୍ରଥମ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଥିଲା, "ଓଡିଶା ! ମାନେ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଭୂମି !!"

              ।। ଜୟ ଜଗନ୍ନାଥ ।।


*ଟିକେ କହିରଖେ ମୁକୁନ୍ଦ ହାଇଦ୍ରାବାଦି ନୁହନ୍ତି, ତାଙ୍କ ଘର ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ଆଉ ସେ ଜଣେ ଇସ୍କନ ଭକ୍ତ :)